W samym sercu Dąbrowy Górniczej istnieje miejsce, gdzie nowoczesność łączy się z historią. Pałac Kultury Zagłębia uznawany za ikonę socrealizmu lat 50. XX wieku, stanowi symbol miasta, skrywając w sobie fascynujące akcenty greckiej sztuki.

Grecja – kolebka cywilizacji zachodniej, miejsce narodzin obecnej kultury, sztuki i filozofii, która niewątpliwie inspirowała Zbigniewa Rzepeckiego – autora projektu Pałacu Kultury Zagłębia – do stworzenia socrealistycznych przestrzeni, tak daleko odbiegających od typowego socrealizmu. Polski architekt czerpał nie tylko z greckich wzorów, ale także z greckiej mitologii.

Mitologia grecka to bogaty zbiór legend o bogach i herosach. Fascynujące opowieści zaczęły się kształtować około dwóch tysięcy lat temu, a ich korzenie sięgają czasów starożytnych. Grecy za pomocą mitów zgłębiali tajemnice funkcjonowania świata i odpowiadali na pytania dotyczące natury człowieka. Historie o specyficznych cechach i atrybutach greckich Bogów były metaforami dla różnych aspektów życia codziennego. Dodatkowo wierzenia w połączeniu z religią ustanawiały reguły moralne w społeczeństwie.

Z biegiem czasu mitologia stała się inspiracją dla sztuki i literatury. Również Pałac Kultury Zagłębia skrywa w swoich murach tradycyjne antyczne motywy i zdobienia. Przypominające greckie amfory kamienne balustrady w pałacowych holach, marmurowe filary, wysokie sufity, zdobione liśćmi akantu korynckie kolumny tarasu czy charakterystyczna palmeta, czyli dekoracyjne zdobienie w kształcie palmy, znajdujące się u korony pałacu – to tylko część z greckich motywów architektonicznych. 

Wnętrza dąbrowskiego pałacu to nie tyko Sala Teatralna z główną sceną, Kino Kadr, kawiarnia czy pałacowa galeria sztuki. To także reprezentacyjne sale, do których można zaliczyć trzy Sale Agora, Salę Ślubów, Sale Konferencyjne oraz Salę Kameralną im. Michała Spisaka. Każda z nich ozdobiona jest odmiennymi sztukateriami, przedstawiającymi różne motywy ze świata fauny i flory. Przykładowo w Sali Ślubów znajdziemy sufity z jaszczurkami i motywami florystycznymi, a w Sali Konferencyjnej zdobienia art déco zamknięte w suficie i dębowych boazeriach.

Starożytne akcenty architektoniczne wyraźnie podkreślone są w sali Agora Mała, która nawiązuje do kultury greckiej również z nazwy, gdyż Agora była w dawnej Grecji miejscem spotkań społeczności, placem na którym omawiano najważniejsze dla mieszkańców sprawy. Ściany w kompleksie sal Agora zdobią ręcznie malowane, ceramiczne kafle, czyli wywodząca się z Włoszech majolika. Jednak w Agorze Małej ważniejsze jest to, co ponad naszymi głowami. Zadzierając wzrok do góry zobaczymy trzynaście heksagonów z motywami winogron i liści. To unikatowe zdobienia, autorstwa Zbigniewa Rzepeckiego, między którymi znajdziemy pierwsze z mitycznych stworzeń – węże morskie, przedzielone trójzębem Posejdona, greckiego boga mórz. Stworzenia te można podziwiać również w sztukateriach holu, na drugim piętrze Pałacu Kultury Zagłębia.

Spacerując korytarzami PKZ, możemy natknąć się na największe z pałacowych zdobień tzw. „Wielką rozetę”, na którą składają się ciągłe ornamenty roślinne zwane „kimationami” oraz wizerunki fantastycznych stworzeń. Tutaj wspomniane węże morskie sąsiadują z kolejną mityczną bestią – Chimerą. Chimera z głową lwa, tułowiem kozła i ogonem węża przyozdabia hol drugiego piętra. W Starożytnej Grecji symbolizowała burzę oraz wszelkie niebezpieczeństwa na Ziemi. Piętro niżej możemy dostrzec hybrydę kozła i lwa, prawdopodobnie inspirowaną postacią satyrów, towarzyszących orszakowi Dionizosa.

Także wywodzący się ze starożytnej Grecji wierzchowiec Posejdona – Hippokamp ozdabia sufit małej Sali Konferencyjnej. Hippokamp to nic innego jak pół koń, pół ryba z parą końskich nóg. Usidlony przez samego boga, świadczył o bogactwie i prestiżu.

Wykorzystanie motywów inspirowanych sztuką antyczną jest niespotykane wśród innych budynków w całej Polsce, szczególnie tych powstałych w latach 50. ubiegłego wieku. Oryginalność zastosowanych ornamentów wpływa na eklektyczny charakter budynku, który wg. Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie jest idealnym przykładem tzw. „Socrealizmu magicznego”. Miłośników mitologii i sztuki zapraszamy do podążania szlakiem fantastycznych stworzeń i bajkowych roślin na terenie Pałacu Kultury Zagłębia.