Pokaz filmu w ramach przeglądu filmowego Kadr na Bergmana.

Gatunek: dramat, psychologiczny; kraj produkcji: Szwecja, 1966; czas trwania: 96 min
Reżyseria: Ingmar Bergman, obsada: Bibi Andersson, Liv Ullmann, Margaretha Krook

Pomysł Persony zrodził się na gruzach nie zrealizowanych nigdy Ludożerców - zamierzonej opowieści o rozterkach współczesnych artystów, o sztuce karmiącej się ludzkim cierpieniem. Pewnego dnia Bibi Andersson - stała aktorka Bergmana - przedstawiła mu w Sztokholmie Norweżkę Liv Ullmann, która została potem towarzyszką życia reżysera i najważniejszą "twarzą" jego filmów. Bergman był zafascynowany podobieństwem obu aktorek i postanowił nakręcić - jak to sam ujął - kameralny utwór na dwa instrumenty.

Bergman powierzył Ullmann rolę Elisabeth, aktorki, która nagle w trakcie przedstawienia przestaje mówić i rezygnuje z występu. Lekarka przeprowadza szczegółowe badania, z których wynika, że milczenie aktorki nie jest konsekwencją żadnej choroby, a świadomego wyboru. Zaleca jej długi odpoczynek i absolutny spokój. W ustronnej willi nad morzem opiekuje się nią Alma, która podziwia aktorkę i dokłada wszelkich sił, by skłonić ją do mówienia. Odsłania przed nią intymne szczegóły swego życia, powierza jej swoje lęki i urazy, upodabnia się do ubóstwianej Elisabeth, niemal przejmując jej tożsamość. Jednak pozór bliskości znika, gdy pielęgniarka znajduje przypadkowo list, w którym Elisabeth ją obmawia.

Bergman, jakby podporządkowując warsztat wymowie Persony, zrezygnował z iluzji realizmu. Stosując znaczące przerywniki - ujęcie lampy projektora, pojawienie się perforacji taśmy filmowej czy autocytatów - wciąż przypominał widzom, że to nie życie, lecz sztuka. Mimo to stworzył nie tylko przejmującą medytację artysty nad sensem i zależnościami twórczości, ale też nad ludzkim lękiem, rozczarowaniem i samotnością. Sam po latach ocenił ten film jako jeden z najważniejszych w swojej filmografii: Dziś czuję, że w "Personie" - a później w "Szeptach i krzykach" - posunąłem się tak daleko, jak tylko mogłem. W poczuciu wolności dotknąłem bezsłownych tajemnic, które jedynie kino potrafi unieść.

• BAFTA 1968 - nominacja dla Bibi Andersson za najlepszą rolę kobiecą

źródło: gutekfilm.pl